Με την ευκαιρία της νέας σχολικής χρονιάς....

Αγαπητοί αναγνώστες, σκέφτηκα ότι η σημασία πάρα πολλών φράσεων που προέρχονται από τα λατινικά ή τα αρχαία ελληνικά δεν είναι γνωστή με ακρίβεια σε πολλούς με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται λανθασμένα. Επίσης, ακόμα και γι' αυτούς που τις γνωρίζουν, πρόσθεσα και την πηγή της φράσης έτσι απλώς για να εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας. Δεν θέλω να το παίξω δάσκαλος. Κάθε άλλο μάλιστα, καθώς μέσα από την διαδικτυακή έρευνα που χρειάστηκε να κάνω, έμαθα και εγώ πολλά. Στο τέλος, μάλλον η παρούσα ανάρτηση καλύπτει περισσότερο κάποιες δικές μου ανάγκες. Ελπίζω να την βρείτε ενδιαφέρουσα. Οι πολιτικές σπόντες και τα σχόλια είναι ολόδικα μου, έτσι για να μη πλήττουμε δηλαδή.

Ώδινεν όρος και έτεκε μυν: Το ρήμα ωδίνω σημαίνει κοιλιοπονώ. Έτεκε σημαίνει γέννησε. Μυν είναι η αιτιατική του μυς, που σημαίνει ποντικός. Κοιλιοπονούσε το βουνό και γέννησε ένα ποντίκι. Τη χρησιμοποιούμε στις περιπτώσεις που κάποιος καταβάλλει πολύ μεγάλες προσπάθειες αλλά το αποτέλεσμα είναι εντελώς ασήμαντο: Χρησιμοποιήθηκε κατά κόρο για να περιγράψει το αποτέλεσμα της συνάντησης Τάσσου - Ταλάτ όπως και προηγούμενες προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού.

Μέα κούλπα: (mea culpa) Λατινικό από το mea, θυληκό του meus που σημαίνει δικός μου και του culpa που σημαίνει λάθος. Αναγνώριση προσωπικού λάθους κατά λέξη "δικό μου το λάθος". Κάτι που οι πολιτικοί μας σπάνια υιοθετούν.

Στάτους κβο: (status quo) Λατινικό που σημαίνει Παγιωμένη κατάσταση ή Ισχύουσα κατάσταση πραγμάτων. Κάτι σαν τη διχοτομική κατάσταση που επικρατεί στο Κυπριακο.

Ντε φάκτο: (de facto) λατινικό που σημαίνει έμπρακτα, στη πράξη αντίθετα με το Ντε γιούρε (de jure) που σημαίνει έννομα, με νόμο. Χρησιμοποιείται συχνά για να υποδειχθεί ότι η σημερινή ντε φάκτο κατάσταση στο κυπριακό κινδυνευει να γίνει ντε γιούρε.

Αιδώς Αργείοι: Φράση που φώναξε ο Στέντορας στην προσπάθειά του να παρακινήσει τους Αργείους να δείξουν θάρρος στον αγώνα εναντίον των Τρώων, μετά την αποχώρηση του Αχιλλέα από τη μάχη. Από την Ιλιάδα και σημαίνει Ντροπή σας! Οι πολιτικοί μας το λένε συνήθως ο ένας για τον άλλο. Παρεμπιπτόντως, Στεντόρεια φωνή σημαίνει δυνατή φωνή και προέρχεται από τον ήρωα της Ιλιάδας Στέντορα, που κατά το μύθο η φωνή του είχε τη δύναμη φωνής 50 ανδρών.

Αρχή άνδρα δείκνυσι: Η εξουσία αποκαλύπτει τις δυνατότητες του ανθρώπου δείχνει τις ικανότητες και το χαρακτήρα του. Βλέπε τους πολιτικούς μας πριν και μετά την εκλογή τους. Η φράση αποδίδεται στο Βίαντα, αρχαίο Έλληνα σοφό.

Ασκοί του Αιόλου: Λέγετε, όταν εμφανίζονται πολλά κακά, σύμφορες. Η φράση είναι από την Οδύσσεια. Οι σύντροφοι του Οδυσσέα από περιέργεια άνοιξαν ένα ασκί δοσμένο από τον Αίολο στον Οδυσσέα και αμέσως πετάχτηκαν οι άνεμοι και απομάκρυναν το καράβι τους από την πατρίδα και τους έφεραν στο νησί των Λαιστρυγόνων.

Άχθος αρούρης: Βάρος της γης άχρηστος άνθρωπος που δεν προσφέρει τίποτε.Ο Αχιλλέας μετά από μεγάλο διάστημα απραξίας και αποχής από τη μάχη είπε στη μητέρα του ότι αισθάνεται άχθος αρούρης (βάρος της γης) . Γνωρίζεται κανένα τέτοιο;

Γαία πυρί μειχθήτω : Ας καταστραφούν όλα. Η φράση αποδίδεται σε αρχαίο Έλληνα ποιητή. Είναι κάποιες πολιτικές στο κυπριακό που οδηγούν απευθείας στο γαία πυρί μειχθήτω. Κατά τα άλλα είναι ελληνοπρεπείς πολιτικές.

Γη και ύδωρ : Σύμβολα υποταγής, πλήρης υποχώρηση. Η φράση προέρχεται από τον Ηρόδοτο, κατά τον οποίο οι Πέρσες απεσταλμένοι ζήτησαν από τους Σπαρτιάτες γήν και ύδωρ ως σύμβολο υποταγής σ΄ αυτούς. Χρησιμοποιήθηκε το καιρό της περιρρέουσας για να ενοχοποιηθούν οι νενέκοι, αλλά και τώρα από το στρατόπεδο του Τάσσου για τον χαρακτηρισμό των αντιπάλων σαν υπηρετών ξένων συμφερόντων.

Δαμόκλειος σπάθη : Απειλητικό πράγμα, απειλή.
Η φράση προέρχεται από το Δαμοκλή, ένα αυλικό κόλακα του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου, ο οποίος θέλοντας να δείξει στο Δαμοκλή πόσο επικίνδυνο ήταν το αξίωμα του τυράννου τον έβαλε να καθίσει στο θρόνο του, ενώ από πάνω του κρεμόταν από μια αλογότριχα ένα μεγάλο σπαθί. Λέτε να ταιριάζει σαν παράδειγμα η επερχόμενη διχοτόμηση;

Διέβην τον Ρουβίκωνα : Πήρα μια παράτολμη απόφαση. Η φράση αναφέρεται στον Ιούλιο Καίσαρα που το 49 π.Χ. πήρε την παράτολμη, απόφαση να κηρύξει τον εμφύλιο πόλεμο στην Ιταλία και γι΄ αυτό πέρασε με το στρατό του τον ποταμό Ρουβίκωνα ,κατευθυνόμενος προς την Ρώμη.

Έξεστιν Κλαζομενίοις ασχημονείν : Επιτρέπεται στους Κλαζομενίους να φέρονται με απρέπεια. Η φράση χρησιμοποιείται υποτιμητικά για όσους συμπεριφέρονται με απρέπεια και δηλώνει ότι η απρέπεια είναι δικό τους γνώρισμα. Την φράση είπαν οι Έφοροι της Σπάρτης για τους Κλαζομένιους, κατοίκους των Κλαζομενών, πόλης της αρχαίας Ιωνίας, όταν οι αντιπρόσωποί τους λέρωσαν τους θρόνους τους στη γερουσία. Θα το έλεγα για κάποιους που λερώνουν καθημερινά το πολιτικό τοπίο αλλά κινδυνεύω να χαρακτηριστώ μονοκόμματος.

Έπεα πτερόεντα : Λόγια του αέρα. Ποιητική Ομηρική έκφραση βασισμένη στην αντίληψη ότι τα λόγια, όταν βγαίνουν από το στόμα μας τα παίρνει ο αέρας και πετούν. Μη μου πείτε, από τέτοια μπουχτίσαμε.

Σκρίπτα μάνεντ: (scripta manent) Λατινικό, σε αντίθεση με το έπεα πτερόεντα που σημαίνει Τα γραπτά μένουν. Με αποδείξεις και χαρτόσημα....

Επί ξυρού ακμής : στην κόψη του ξυραφιού, σε πολύ κρίσιμη κατάσταση, σε κρίσιμο σημείο.
Ομηρική φράση, ειπώθηκε από το Νέστορα στο Διομήδη στην προσπάθειά του να τον ξεσηκώσει για πόλεμο εναντίον των Τρώων.

Ή ταν ή επί τας: Ή θα καταφέρουμε ή θα αποτύχουμε, ό,τι θέλει ας γίνει.
Ή να την φέρεις νικητής ή να σε φέρουν πάνω της νεκρό, έλεγαν οι Σπαρτιάτισσες μητέρες στα παιδιά τους, όταν τους έδιναν την ασπίδα για τον πόλεμο. Ακούμε συχνάκις τη φράση από θερμοκέφαλους υπερπατριώτες.

Ήξεις αφήξεις : Λέγεται στην περίπτωση που κάποιος δεν έχει σταθερή άποψη, αλλά αλλάζει συνεχώς γνώμη.
Η φράση προέρχεται από το χρησμό του μαντείου των Δελφών « ήξεις αφήξεις ου θνήξεις εν πολέμω». Οι συνειρμοί δικοί σας.

Κόπρος του Αυγεία: Μαζεμένες ατασθαλίες και καταστάσεις που δύσκολα διορθώνονται. Η φράση προέρχεται από ένα άθλο του Ηρακλή, όταν καθάρισε την κοπριά από τους στάβλους του Αυγείου. Συνήθως οι υποψήφιοι της αντιπολίτευσης διατείνονται ότι θα καθαρίσουν το τόπο από την κόπρο του Αυγεία..... για να μας αφήσουν τη δική τους

Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα: Λέγεται για όσους καυχώνται για ανεπιβεβαίωτα κατορθώματά τους και καλούνται να τα αποδείξουν. Η φράση προέρχεται από αισώπειο μύθο «Ανήρ Κομπαστής» σύμφωνα με τον οποίο κάποιος ισχυριζόταν ότι κάποτε στη Ρόδο έκανε ένα πολύ μεγάλο άλμα και του ζήτησαν να το επαναλάβει λέγοντάς του την παραπάνω φράση.

Κουτί της Πανδώρας: Συνδυασμένη επιδρομή συμφορών η εμφάνιση πολλών κακών ταυτόχρονα. Η φράση προέρχεται από τη μυθολογία, κατά την οποία ο Δίας για να τιμωρήσει τους ανθρώπους έδωσε στην Πανδώρα σαν δώρο ένα κιβώτιο γεμάτο απ΄όλες τις συμφορές έτσι μόλις το άνοιξε βγήκαν έξω τα κακά. Θάλεγα ότι το δημοψήφισμα άνοιξε το κουτί της Πανδώρας.

Κομίζω γλαύκας εις Αθήνας: Λέω πράγματα πασίγνωστα, σαν να ήταν άγνωστα. Η φράση λέγεται γιατί στην Αθήνα η γλαύκα, η κουκουβάγια, ήταν πασίγνωστη, σαν σύμβολο της Αθήνας και εικονιζόταν παντού, όπως στις στροφές των σπιτιών, στα νομίσματα κλπ.

Ο γάτος στη φωτογραφία είναι ο Βαλέριος όταν δίδασκε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.